Svaka prehlada napad na pluća

Svaka prehlada ili grip koji se ne odleže, mogu da budu okidač za upalu pluća – pneumoniju.

Foto: M. Anđela

Respiratorne virusne infekcije zbog naglog pada imuniteta i neadekvatnog tretmana, mogu da prerastu u bakterijsku superinfekciju. U tom stanju svako rizično ponašanje: pušenje, alkohol, iscrpljivanje organizma, neuredna ishrana, dodatno otežavaju kliničku sliku pneumonije.

Bolovanje i umiranje od upale pluće češće je u manje razvijenim zemljama, a u posljednje dvije decenije je u cijelom svijetu u stalnom blagom porastu. Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut“ u 2012. godini je prijavljeno 2.583 virusnih i 8.148 bakterijskih pneumonija. Najčešće obolijevaju stariji, siromašni i ljudi lošijeg socio-ekonomskog statusa.

Stručnjaci upozoravaju da je pneumonija jedan od najčešćih uzroka teških komplikacija i smrtnosti.

– Akutne respiratorne infekcije, naročito ako su praćene povišenom temperaturom, moraju da se odliježe nekoliko dana, uz povećan unos vitamina i tečnosti – kaže u intervjuu „Večernjim novostima“ asistent dr Vladimir Žugić, pulmolog, načelnik Odjeljenja za funkcionalnu dijagnostiku pluća Klinike za pulmologiju Kliničkog centra Srbije. – Antibiotike ne treba uzimati, jer su oni u ovom slučaju neefikasni, i daju se samo hroničnim bolesnicima, naročito plućnim, koji imaju povećan rizik za nastanak komplikacija.

Koji su simptomi koji ukazuju da se razvila upala pluća?

– Najčešće se javljaju malaksalost, jeza, drhtavica, opšta slabost. Takvo stanje ponekad karakterišu i izraženi bolovi u mišićima i zglobovima, otežano disanje, suv ili kašalj sa iskašljavanjem zamućenog sekreta. U težim oblicima može da se desi izrazit gubitak daha, čak i plavilo usana i jezika – cijanoza. Kod bolesnika koji su na imunosupresivnoj terapiji i starih klinička slika pneumonije može da bude potpuno atipična, i da se jave samo malaksalost, slabost, gubitak apetita, nekada i poremećaj mentalnog statusa.

Kako se bolest najpouzdanije dijagnostikuje?

– Uzima se anamneza, radi klinički pregled i standardna radiografija (RTG) grudnog koša, analizira se krvna slika i broj leukocita. U principu se ne radi izolovanje uzročnika pneumonije jer to dugo traje. Epidemiološka istraživanja koja su rađena u inostranstvu i kod nas utvrdila su koji su najčešći uzroci pneumonije u populaciji, i pacijentima odmah dajemo antibiotike. Prvu kontrolu zakazujemo 72 sata od početka liječenja. Ako terapija nije efikasna, radimo izolovanje uzročnika i mijenjamo antibiotike. Ali, ni u kom slučaju ne možemo da dozvolimo da pacijent čeka pet do sedam dana, koliko taj postupak traje, jer za to vrijeme bolest može znatno da se pogorša.

Šta su najčešći uzročnici pneumonije?

– To je takozvani „veliki kvartet“: streptokokus pneumonije – pneumokok, moraksela kataralis, hemofilus influence i mikoplazma pneumonije. Sve ove bakterije dobro reaguju na standardne peroralne penicilinske preparate kojima i započinjemo liječenje. Nije potrebno odmah davati injekcije, infuzije i jake antibiotike. Kada je uzročnik mikoplazma pneumonije dajemo polusintetske peniciline ili makrolide.

 Kako izgleda prva kontrola 72 sata od početka terapije?

– Pregledamo pluća slušalicama i pitamo pacijenta kako se osjeća. Ako nema temperaturu, lakše diše, nema bolove u mišićima i zglobovima, ako se smanjila opšta slabost i malaksalost, terapija ima efekta. Tada ne radimo kontrolni snimak pluća, jer radiografski tragovi pneumonije mogu biti prisutni i šest nedjelja nakon postavljanja dijagnoze, i ako se vide tragovi na snimku, obično se nepotrebno produži terapija sa drugim antibiotikom. Ako pacijent nije klinički bolje, obavezno se pravi kontrolni RTG snimak, mijenjamo antibiotik i primamo ga u bolnicu.

Zbog čega se tragovi bolesti vide i kada je ona izliječena?

– Prilikom upale donjih disajnih puteva, u alveole, vazdušne kese u kojima se obavlja disanje, zbog upale krvnih sudova izliva se tečnost, često sa fibrinom, brojnim ćelijama koje ograničavaju infekciju. Treba dosta vremena da se sve to resorbuje.

Da li se „ožiljci“ vide i godinama poslije preležane upale pluća?

– Tragovi se, ako nema faktora rizika, potpuno povlače. Kod pneumonije koja se ne povuče, a stanje ne poboljšava, rade se ozbiljne dijagnostičke procedure kao što je skener pluća i bronhoskopija jer to uglavnom ukazuje na neke promjene unutar bronha. Nešto onemogućava drenažu tog dijela pluća, pogotovo kod hroničnih pušača ili kod onih koji su ranije imali respiratorne infekcije, i treba provjeriti da pnumonija, možda, nije samo komplikacija nekog drugog procesa. Često u tim slučajevima nađemo strano tijelo, čak i tumor.

Koliko traje liječenje upale pluća?

– Pacijent mora da miruje pet do sedam dana, da uzima dosta tečnosti i vitamine, lijekove za snižavanje temperature ako je viša od 38 stepeni Celzijusa.

Koje su najčešće komplikacije upale pluća?

– Mogu biti lokalne i sistemske. Lokalne su rijetke i obično postoji podloga gdje se skuplja gnoj koji se kasnije teško uklanja. Sistemske su nepovoljnije za pacijenta, jer kod teških upala pluća dolazi do akutne intoksikacije organizma, bakterije ulaze u krv (sepsa), nastaje septični šok sa ozbiljnim komplikacijama za sve organe i takvi pacijenti najčešće umiru zbog opšteg „sloma“ organizma. Jedna od najtežih sistemskih komplikacija, koja se često viđa kod mladih ljudi sa nekim od faktora rizika, jeste akutni respiratorni distres sindrom gdje dolazi do teškog oštećenja pluća i do potpune nemogućnosti disanja. Takvi pacijenti brzo moraju da se priključe na mehaničku ventilaciju i imaju vrlo neizvjesnu prognozu.

U kojim slučajevima se upala pluća komplikuje?

– Učestalost komplikacija raste sa faktorima rizika, hroničnim bolestima i godinama. Veći rizik imaju i djeca u najranijem uzrastu. Uglavnom se komplikacije ne dešavaju kod zdravih ljudi koji dobiju pneumoniju u normalnom okruženju. Često pneumonija nastaje na bazi hronične bolesti koja se ne prepozna, recimo neke hronične plućne bolesti. Zdrava djeca rijetko dobiju pneumoniju. Ako su upale pluća učestale u djetinjstvu obično ukazuju da postoji neka sklonost i predisponirajući faktor.

Koliko često upale pluća mogu da se ponavljaju?

– Ponovljene upale su opasne, i ukazuju da u organizmu nešto ozbiljnije nije u redu. Zato je neophodna i povećana predostrožnost. Već druga upala pluća na istom mjestu zahtijeva dodatna ispitivanja, bronhoskopiju, skener i druge dijagnostičke metode.

U sezoni respiratornih infekcija kašalj je jedan od najčešćih simptoma. Kada ga treba suzbijati?

– U svakoj akutnoj virusnoj infekciji postoji faza suvog nadražajnog kašlja jer virus ošteti epitel disajnih puteva, gdje se nalaze i receptori za kašalj. Kašalj koji se tada javlja je odbrambeni i ne treba da se sprečava, jer je u najvećem broju slučajeva to pokušaj da se izbace štetni agensi iz disajnih puteva. Poslije faze suvog, nadražajnog, iritirajućeg kašlja, brzo dolazi faza produktivnog kašlja kada disajni putevi pokušavaju da razblaže koncentraciju virusa time što luče sekret, odbrambene ćelije hvataju te viruse i uništavaju ih. Takav kašalj treba stimulisati uzimanjem dovoljno tečnosti, oko dva-tri litra, a mogu da pomognu i sirupi.

Izvor: Novosti.rs