Hrana se poštovala i bila statusni simbol

Hrani je u srednjem vijeku iskazivano veliko poštovanje, prije svega zato što se teško i mukotrpno proizvodila, a istovremeno je bila i svojevrstan statusni simbol, pošto nije svako mogao da jede sve, kaže istoričarka umjetnosti i gastroheritolog Tamara Ognjević.

Foto: Beta/AP

“Danas naravno nije tako i praktično svi jedu sve što mogu i žele, dok je u srednjovjekovnoj epohi tako nešto bila “nemoguća misija”, jer se tačno znalo koja je vrsta hrane namijenjena vladarima, ratnicima ili njenim proizvođačima a podjela u toj oblasti bila je čak i prema polnoj pripadnosti”, izjavila je Ognjenović.

Znalo se da je za jednog monarha krajnje neprikladno da jede meso zeca, jer je ta krhka, plašljiva životinja time ima i odredjenu simboliku, koja nije povoljna za vladare, objašnjava Ognjevićeva napominjući da su srednjovjekovni vladari uglavnom jeli pečeno meso, kao simbol moći.

Na izuzetno zanimljivom i vrlo posjećenom predavanju, koje je održala u Zbirci strane umjetnosti Muzeju grada Novog Sada u okviru pratećeg programa izložbe “Slatki trag prošlosti”, ona je predstavila dio rezultata multidisciplinarnog projekta “Živjeti prošlost – Srpska srednjovjekovna gastronomija”, beogradskog Artis centra, na čijem je čelu.

To istraživanje je potvrdilo da je hrana u srednjem vijeku itekako poštovana u svim društvenim slojevima jer se, bilo da je biljnog ili životinjskog porijekla, veoma teško proizvodila i otuda podstiče ono upozorenje da “ne valja bacati hljeb”, koje je zadržano do danas ali ga se nažalost slabo pridržavamo.

Foto: Beta/AP

U srednjovjekovnoj epohi u Evropi pravljeni su i raznorazni slatkiši od onoga čime se raspolagalo, poput meda, oraha, lješnika, suvog voća, koji su dodavani siru, napominje Tamara Ognjević i naglašava da u srpskim arhivima ima dosta sjajnih dokaza o tome, kako i o putevima i načinima pristizanja tih poslastica u naše krajeve.

“Šećer je u to vrijeme bio izuzetno skup i vrlo cijenjen, ali pojedinim društvenim slojevima dostupan, tako da postoje podaci i o tome kako su “vješti dubrovački trgovci podmićivali srpske i bosanske vladare glavom šećera”, kaže Ognjevićeva.

Simbolika i značaj mesa u to doba, ali i istovremena želja vladara za slatkim užicima, podstakli su engleskog kuvara i ondašnjeg naučnika u kuhinji Hestona Blumentala da kreira poslasticu, koja je zapravo bila voće napravljeno od mesa.

“Vladar je toliko morao da jede meso i toliko je meso bilo reprezentativno da je čak i voće moralo da bude od mesa”, objasnila je Tamara Ognjević i napomenula da su u to vrijeme za dame pripremani kompoti, lijepi džemovi kao i karamelizovani kremovi, jer je bilo potrebno termički obraditi šećer, pošto vatra znači stišavanje moći, svojstvene vladarima.

Foto: Beta/AP

Istraživanjem srpske srednjovjekovne gastronomije rekonstruisana je “fantastičan kolač od breskve”, na osnovu koštice ploda te voćke, nađene u starom Rasu u 12. vijeku, kaže Ognjevićeva i dodaje da su tu poslasticu istraživači u šali nazvali “Jevdokejina breskva”, prema Jevdokeji Nemanjić, prvoj vizantijskoj princezi u domu Nemanjića.

Posjetioci predavanja i izložbe imali su priliku da probaju “panforte”, moćni hljeb namijenjen srednjovjekovnim vitezovima, koji je u saradnji sa novosadskom poslastičarnicom “Vremeplov” napravljen na osnovu rekonstruisanog recepta iz 1203. godine.

Taj moćni hljeb, odnosno kolač, sadrži integralno brašno, orahe, bademe, šećer, med, kandirano voće, biber i druge začine a, kako napominje Ognjevićeva, u ove krajeve donijeli su ga krstaši na svom putu ka Svetoj zemlji.

Ona je objasnila da se taj koncentrovani specijalitet, jakog ukusa i velike hranjive vrijednosti, jeo u vrlo maloj količini (kockica ili dvije) ali je u to vrijeme ozbiljna viteška hrana za duge i teške ratničke pohode.

Izvor: Agencije