Britanac Vendi, saveznički pilot koji je bombardovao Banjaluku: Šta otkrivaju fotografije stare 80 godina

Puno ime bilo mu je Robert Vendela Smit, a u vojsci su ga svi znali po nadimku – Vendi. Bio je pilot, a u RAF-u nosio je broj 184991. On je čovjek koji je bombardovao Banjaluku.

Istoričar Zoran Pejašinović podsjetio je na savezničko bombardovanje Banjaluke 1944. godine, nakon kojeg je grad bio pun ruševina, a tvrđava Kastel do te mjere razorena da su čak i njemački okupatori izvjestili višu komandu da „stvarna vrijednost ovog uporišta više ne postoji’’.

Pejašinović podsjeća i ko je bio pilot Vendi, Britanac koji je bombardovao grad na Vrbasu.

Moblilisali su ga 1941. godine, a do kraja rata izveo je ukupno 50-ak letova. Bombe iz njegovih aviona padale su na Krf, Elbasan, Dubrovnik, Tomislavgrad, Valjevo… Pretposlednje godine rata letio je iz baze Biferno na jugu Italije.

FOTO: ZORAN PEJASINOVIC/FACEBOOK/SCREENSHOT

FOTO: ZORAN PEJASINOVIC/FACEBOOK/SCREENSHOT

FOTO: ZORAN PEJASINOVIC/FACEBOOK/SCREENSHOT

FOTO: ZORAN PEJASINOVIC/FACEBOOK/SCREENSHOT

–”Banjaluka mu je bila borbeni zadatak u dva navrata. Prvi put 18. avgusta 1944. godine, kada su dva britanska „bristol botfajtera”, pod zaštitom četiri lovca, tukla Trapiste i aerodrom u Zalužanima. Bilo je veoma gusto – izgubili su oba bombardera”, navodi Pejašinović na svom Fejsbuk profilu.

Tri dana kasnije Vendijev avion je bio dva puta pogođen dok je atakovao na neprijateljske brodove kod Zakintosa. Ipak, nekako je uspio iskontrolisati letjelicu vratiti se srećno u Biferno.

Uslijedilo je odlikovanje: čuvena Letačka medalja zasijala je na njegovim grudima.

“Na banjalučko nebo vratio se krajem septembra. Naime, partizani, koji su upravo napali grad u takozvanoj Drugoj banjalučkoj operaciji, tražili su od Britanaca da gađaju njemačko uporište u Kastelu i to teškim bombama od 500 kilograma do dvije tone, jer je za Titove gerilce ta „tvrđava teška za likvidirati’’”, napisao je Pejašinović.

Partizani su čak precizirali da će crvenim raketama navoditi britanske letjelice.

Uslijedio je žestoko bombardovanje 27. septembra. Posada u Kastelu satjerana je u zidine i podzemne hodnike.

“U toku i nakon ovih napada Britanci su načinili dragocjene fotografije Kastela i okoline, na kojima se vide razmjere razaranja. Sami Nijemci su izvještavali Vrhovnu komandu da „stvarna vrijednost ovog uporišta više ne postoji’’. I sam grad je preživio ogromna razaranja i ljudske žrtve.”, navodi Zoran Pejašinović.

Poziovajući se na Vendijevu knjige letenja, Pejašinović navodin da je bombardovanje Kastela bio njegov posljednji borbeni let.

“Šta je radio narednih mjeseci, ne znamo, ali saznajemo da se odmah po okončanja rata vratio u Glazgov. Tamo se oženio i dobio kćerku i sina. Jedno vrijeme radio je u Rodeziji kao instruktor RAF-a, a od 1960. do 1963. nalazimo da je u Njemačkoj, u fotografskom odjeljenju. Biće da se razumio u fotografije. I nama je ostavio neke, kao uspomene”, navodi Zoran Pejašinović.

Robert Vendela Smit je penzionisan 1973. godine. Umro je 10. maja 1982.

Izvor: Srpska info