Banjalučki “doktor” za vunu ne da zanatu da umre (Foto)

Vuna je zdrava. Možete kupiti dušeke sa oprugama, napravljene od pjene ili nekog drugog materijala, ili one kod Kineza, ali najzdraviji su vuneni. Zato su naši stari bili zdravi, spavali su na na dušecima i jastucima napunjenim vunom te se pokrivali jorganima skrojenim od ovih prirodnih vlakana, kazuje Goran Irić, jedini registrovani vunovlačar na teritoriji Banjaluke.

U prilog ovoj tvrdnji govori i zanimljiva anegdota koju nam je Irić prepričao, a koji kaže da bi ljekari trebalo više da govore o značaju vune po ljudsko zdravlje.

“Naime, jedna baka u poznim godinama došla je kod doktora i rekla mu: ‘Pomozite, stara sam, a nikako da odem na onaj svijet.’ A doktor joj je rekao: ‘Bako, skinite vunu sa sebe i smrt će doći.’ Eto, baka je cijeli život spavala na vuni i vunu oblačila i dočekala je duboku starost. Nijedan seljak, čobanin, nomad nije umro od bolesti, nego od starosti. Spavali su pod vedrim nebom u vunenom gunju, popili bi rakijicu, pojeli malo slanine i bili su zdravi”, priča Irić.

Vunovlačarstvo, zanat kojim se Irić bavi 33 godine, naslijedio je od djeda, jer je njegova želja, za razliku od ostalih članova porodice, bila da ovaj stari zanat otrgne od zaborava, ali i da nastavi porodičnu tradiciju.

Kazuje Irić da se rado i iz ljubavi bavi ovim poslom, ali da danas-sutra neće imati ko to da radi, bar ne u njegovoj porodici, jer djeca idu svojim putem, studiraju, te dodaje da bi se neko posla sa vunom i prihvatio da je plaćeniji i da nije na izumiranju.

Irić radi na mašini staroj 100 godina.

“Ovu mašinu moram da održavam, a taj posao je sve teži zbog teškog nabavljanja rezervnih dijelova. Mašinu sačinjavaju 22 valjka i na njima su grebeni, čija dužina iznosi od sedam do 120 metara. Metar novog grebena košta 30 KM, ako je nov, a novih je veoma malo. Snalazimo se i uzimamo jedni od drugih, jer ima još kolega koji se bave ovim zanatom, ali nisu prijavljeni. Nešto ja njima, nešto oni meni i tako održavamo naša postrojenja”, pojašnjava Irić.

Navodi da sam proces prerade vune nije komplikovan.

“Priprema za rad počinje od šišanja ovaca i pranja vune. Onda vuna dolazi kod mene na preradu, da se češlja. Ovaj posao je u izumiranju, ali da vam kažem, prije su naši stari ovce zvali blagom, jer su se za kilogram vune koja se iščešlja mogli pojesti veliki ćevapi i popiti pivo ili čaša gemišta, a sada se to više ne može. Sve je manje i manje posla. Ali raditi se mora, pa šta bude biće”, priča Irić.

Ovaj čuvar tradicije vunu radi po narudžbi, pravi jorgane, jastuke, dušeke. Mušterije su mu ljudi sa sela, a ima i doktora, advokata… kako kaže, ljudi koji znaju pravu vrijednost vune.

“Za jorgan dimenzija 135×200 utrošim tri kilograma vune. Kada se uračunaju ostali utrošeni materijali i šivenje, mene jorgan izađe 150 KM, te ih ja prodajem po cijeni od 150 do 200 KM, sve zavisno od veličine. Kada su dušeci u pitanju, sve zavisi od debljine koju mušterija želi. Tu utrošim 10, 12, 15, 20 ili 30 kilograma vune, sve po želji mušterije”, navodi Irić.

Na pitanje da li se danas, u odnosu na vremena kada se njegov djed bavio ovim zanatom, u vuni mogu pronaći neki vrijedni predmeti, Irić kroz osmijeh kazuje:

“Ne, danas pronađem samo poneku štipaljku koja je zalutala u vuni nakon sušenja”, pa se prisjetio djedovih kazivanja:

“Priča moga djeda kazuje da je za njega kao majstora radio radnik, jer je u to staro vrijeme bilo puno posla, koji je u vuni našao veću količinu zlata te je vratio mušteriji. A kada je to ispričao djedu, ovaj mu je rekao da će cijeli život biti siromah zato što je vratio nešto što mu je bilo namijenjeno, što mu je sam Bog posalo”, priča on kroz sjetu.

Za kraj razgovora ovaj čovjek širokog osmijeha objašnjava da su vunovlačare u staro vrijeme zvali drndari, jer su mašine za rad s vunom drndale, te nam kazuje još jednu zanimljivu anegdotu.

“S obzorom na to da je skraćenica od drndari dr, ja se negdje predstavim kao dr Irić, pa onda misle da sam doktor”, zaključuje ovaj, možda ne doktor u pravom smislu te riječi, ali svakako “doktor” za vunu i majstor svog zanata.

Izvor: Nezavisne/ Bojana Petković