Jugonostalgičari, da li se sjećate? (Foto/Video)

Stojadin, borosane, poni bicikl, Yassa, erotika… Prisjetimo se nekih od kultnih pojmova Ex-Yu mitologije.

Na današnji dan u bivšoj SFRJ slavio se Dan Republike, u znak sjećanja na Drugo zasjedanje AVNOJ-a 1943. godine u Jajcu kada je osnovana Titova Jugoslavija.

Dan Republike bio je centralni praznik države koju pamtimo po Titu, štafeti, automobilu Yugo, JNA… A, postoje i legendarni pojmovi iz Ex-Yu koji su nešto manje poznati, ali i dalje izazivaju lijepa sjećanja kod svakog pravog jugonostalgičara.

Prisjetimo se…

Borosane

Platnene ženske radne cipele sa visokom potpeticom, otvorenim prstima i petom. Ove, navodno ortopedske cipele plave “radničke” boje proizvodila je fabrika obuće u Borovu kraj Vukovara. Borosane su u bivšoj Jugoslaviji bile dio uniforme svake čistačice, vaspitačice u vrtiću ili kuharice, a iako su bile prilično udobne, bile su na lošem glasu jer su asocirale na pripadnost “nižem” staležu.

Stojadin

Porodični automobil fabrike Zastava, sa oznakom 101, koji je počeo da se proizvodi krajem 70-ih godina prošlog vijeka u Kragujevcu. Dok se pravio, ovaj model prošao je kroz više varijanti (Mediteran, Standard, itd), koje su sve izgledare skoro isto. Postoji teorija da je Stojadin ime dobio po tome što se raspada u 101 dio kada pređe brzinu od 101 kilometar na čas.

Rokeri s Moravu

Četvoročlani vokalno-instrumentalni sastav koji je izvodio šaljive pjesme narodnjačkog karaktera. Grupu je 1977. osnovao Boris Bizetić, tada već priznati kompozitor, a bend je bio aktivan sve do 1991. godine. Svaki član bio je poseban “karakter”, nešto poput šumadijske Braće Marks, a tokom  karijere imali su preko 2.000 nastupa širom svijeta i izuzetnu popularnost u cijeloj Jugoslaviji. Poznati su po hitovima “Stojadinka ovce šiša”, “Turio Ljubiša (pivo da se ladi)”, “Moj se pevac spanđo sa tvoju kokošku”, “Mali Milojica”, “Tango Javorka”… Na živim nastupima imali su predgrupu koju su sačinjavali “nemaskirani” članovi Rokera s Moravu, a za zagrijavanje svirali su strane rock standarde…

Elektropionir

Legendarni komplet za tehničko obrazovanje školaraca koji je pravila fabrika za proizvodnju igračaka Mehanotehnika iz Izole u Sloveniji. Mehanotehnikine igračke poticale su kreativnost i pripremale djecu za neke nove i veće životne avanture, a osim Elektropionira, fabrika iz Izole proizvodila je i dječiji telefon koji je dolazio u kompletu od dva komada i bio potpuno funkcionalan, kao i električni vozić koji je imao lokomotivu, vagone, tračnice i dijelove za prugu koja se mogla sastavljati po priloženim šemama.

Erotika

Časopis za “kulturu i umjetnost ljubavi”, koji je izlazio 80-ih godina prošlog vijeka u Zagrebu. Osim soft porn fotki, list je objavljivao i intervjue, eseje, reportaže, pisma čitalaca, feljtone, lične oglase, a imao je ogroman tiraž u svim ex-Yu republikama.

Tipi topi krpe

Preteča magičnih krpa koje su u kasnijim godinama preplavile tržište. Kao što se u reklami ispod može vidjeti, ova krpa brisala je sve – od prozora, preko stolova do automobila. Muzika iz ove legendarne reklame zbog svoje zarazne melodije duboko se urezala u kolektivno sjećanje.

Jugomeksikanci

Nakon velikog uspjeha filma „Mama Huanita“ u bivšoj SFRJ 50-ih i 60-ih godina prošlog vijeka zavladala je prava “meksikomanija”. Jugoslovenski muzičari masovno su pjevali i svirali meksičku muziku, čak i na španskom jeziku, sve u meksičkoj odjeći i sombrerima! Najpopularniji Yu-Mex izvođači bili su Cune Gojković, Milić Ljubomir i Paloma, trio TiViDi i mnogi drugi, mada su glavne zvijezde bili Crnogorci Slavko Perović i Nikola Karović.

Drugarske večeri

Preteča današnjeg ’team buildinga’… U bivšoj SFRJ noćni život nije bio toliko bogat kao danas, ali su postojale specijalne večeri kada su radnici mogli malo da se provesele, i uglavnom dobro „zalome“ (8. mart, Dan Republike, itd). Tada su vrijedni pregaoci, neko sa bračnim parom, a neko solo, išli na tzv. „drugarske večeri“ koje su se završavale opijanjem do iznemoglosti. Ove fešte ostale su urezane i u sjećanje tadašnjih klinaca koji su ostajali sami kod kuće do sitnih sati i uplakani čekali svoje roditelje, koji su vraćali „pod gasom“.

JNA sleng

U bivšoj zajedničkoj državi unutar kasarni JNA iznikao je naročiti, muški, svojevrsni subkulturni „lifestyle“, sa svojom specifičnom estetikom, pravilima ponašanja i žargonom. „Drnč“, „Atomski zdesna“, SDO, BROM… samo su neki od kultnih pojmova iz JNA. Ako niste sigurni šta znače ove čudne riječi, možete da se informišete OVDJE.

Vesela sveska

List za učenike osnovnih škola koji je od 1952. godine izdavalo sarajevsko “Oslobođenje”. “Vesela sveska” izlazila je u tiražu od 150.000 primjeraka, a duistribuirala se u predškolskim ustanovama i osnovnih školama u cijeloj zemlji. List je štampan na ćirilici i latinici, a sadržavao je rubrike “Priče iz NOB-a”, “Naučimo novu pjesmu”, “Najljepše pjesme naših pjesnika”, kao i strip “Priče za djecu”.

Poni bicikl

Jedan od prvih domaćih bicikala sa manjim točkovima koje je proizvodila fabrika Rog u slovenačkom Velenju. Ovaj model, svojevrsna preteča BMX bicikala, bio je važan izvozni proizvod bivše Jugoslavije.

Pipi

Ovo bezalkoholno gazirano piće sa aromom narandže proizvodio je splitski Lero. Pipi je poznat i po legendarnim tv reklamama u kojima su se pojavljivale manekenka Ana Saso i plivač maratonac Veljko Rogošić. U jednoj od reklama Rogošić nakon maratona izlazi iz mora i kaže: “Ja bih Pipi!”

Yassa

Jugoslavenski Asortiman Sportskih Artikala (Yassa) bila je fabrika sportske garderobe u Varaždinu. Najviše je proizvodila dobro dizajnirane i kvalitetne trenirke u crvenoj i plavoj boji, sa bijelim zvijezdama na rukavima i nogavicama. Ove trenerke reklamirao je svojevremeno Đogani, tadašnji svjetski prvak u disko-plesu, a nosio ju je i Mute u seriji Složna braća.

Šta djeca znaju o zavičaju

Legendarna tv emisija koju je uređivao i vodio Duško Trifunović. U pratnji jednog kamermana Trifunović je obilazio osnovne škole i opušteno razgovarao sa djecom o najrazličitijim temama. Najpoznatio dio emisije je bio onaj kada čika Duško zada neku riječ, a đaci iznose svoje teorije o tome kako je ta riječ nastala. Pogedajte dio emisije “Šta djeca znaju o zavičeju” snimljene 1988. godine u OŠ Aleksa Šantić u Banjaluci.

Šta djeca znaju o zavičaju

Legendarna tv emisija koju je uređivao i vodio Duško Trifunović. U pratnji jednog kamermana Trifunović je obilazio osnovne škole i opušteno razgovarao sa djecom o najrazličitijim temama. Najpoznatio dio emisije je bio onaj kada čika Duško zada neku riječ, a đaci iznose svoje teorije o tome kako je ta riječ nastala. Pogedajte dio emisije “Šta djeca znaju o zavičeju” snimljene 1988. godine u OŠ Aleksa Šantić u Banjaluci.

Izvor: Mondo