Ognjeni svetac Sveti Prokopije – danas “ni u goru, ni u vodu”

Vjernici Srpske pravoslavne crkve danas slave Svetog velikomučenika Prokopija. Ovaj svetitelj spada u red „ognjenih svetaca“ i proslavlja se kao krsna slava. U crkvenom kalendaru obilježen je podebljanom crnom bojom.

Rođen je u Jerusalimu od oca hrišćanina i majke koja nije znala za Boga. Najprije mu je bilo ime Neanije. Po smrti oca majka je vaspitala sina u duhu rimskog idolopoklonstva. Kada je odrastao, Neanija je jednom vidio car Dioklecijan i odmah ga zavolio, te ga uzeo u svoj dvor na vojničku službu. Kada je car počeo progon hrišćana, odredio je Neanija da sa jednim odredom vojske ode u Aleksandriju i uništi tamošnje hrišćane.

Ali, na tom putu dogodi mu se nešto slično kao nekada Savlu. Usred noći dogodi se snažan zemljotres, i u tome mu se javi Gospod i ču se glas: „Neanije, kamo ideš i na koga ustaješ?“ U velikom strahu upita Neanije: „Ko si ti, Gospode? Ne mogu da te poznam.“ U tom se pokaza u vazduhu presvetao krst, kao od kristala, i od krsta dođe glas: „Ja sam Isus raspeti, Sin Božiji“. I još mu Gospod reče: „Ovim znamenjem koje si vidio pobjeđuj neprijatelje svoje, i mir moj biće s tobom.“

Taj doživljaj potpuno je preokrenuo život vojvode Neanija. Dao je da mu se napravi krst kakav je vidio, i umjesto da pođe protiv hrišćana, krenuo je sa vojskom protiv Agarjana koji su krenuli na Jerusalim. Kao pobjednik ušao je u Jerusalim i objavio majci da je hrišćanin. Izveden pred sudiju, skide sa sebe pojas vojvodski i mač, i baci ih pred sudiju, pokazavši time da je on sada samo vojnik Hrista Cara.

Poslije velikih mučenja bačen je u tamnicu, gdje mu se ponovo javio Gospod Hristos, koji ga je i krstio i dao mu ime Prokopije. Jednoga dana na prozor tamnice došle su mu 12 žena i rekle: „I mi smo sluškinje Hristove.“ Optužene zbog toga, i one su bačene u istu tamnicu, gdje ih je sveti Prokopije poučavao vjeri Hristovoj, a naročito tome kako će primiti vijenac mučeništva. Zato se u činu vjenčanja bračnih pominje sv. Prokopije, pored bogovjenčanog cara Konstantina i Jelene. Tih 12 žena su zatim strašno mučene. Gledajući njihove muke i hrabrost, majka Prokopijeva takođe je povjerovala u Hrista, pa su svih 13 bile pogubljene.

Kada je Sveti Prokopije bio izveden na gubilište, podigao je ruke prema istoku i pomolio se Bogu za sve bijedne i nevoljne, siročad i udovice, a naročito za Crkvu svetu – da uzraste, da se raširi i da pravoslavlje sija do svršetka vremena. Sa neba mu je javljeno da mu je molitva uslišena, nakon čega je radosno položio glavu pod mač i otišao Gospodu svome u vječnu radost. Častno je postradao sveti Prokopije u Kesariji Palestinskoj i ovjenčan je vijencem besmrtne slave 8. jula 303. godine.

Običaji i vjerovanja

Iako u crkvenom kalendaru nije obilježen kao crveno slovo, dan Svetog Prokopija veoma je poštovan u Srbiji. Ovaj svetitelj spada u red „ognjenih svetaca“, u koje se ubrajaju još i Sveti Ilija i Ognjena Marija.

Tradicionalno, smatra se da ovaj dan nije dobar za kupanje u rijekama i drugim tekućim vodama. Kaže se: „Ni u goru, ni u vodu“.

Slično tome, pošto je riječ o blagom svecu koji je uvijek vidio samo dobro u ljudima, na današnji dan se izbjegavaju svađe i psovke.

Zbog toga što se njegovo ime pominje prilikom sklapanja braka, u nekim krajevima se vjeruje da je ovaj dan pogodan za svadbe, jer Sveti Prokopije danas pohodi i blagosilja mladence.

Izvor: Glas Srpske