Zatvoreni u svom svijetu autizma

U porastu je razvojni poremećaj koji se otkriva u ranom dječjem uzrastu. Najraniji znaci da postoji problem mogu da se primijete kod djece već oko 18. mjeseca.

Bebe vole da se smiju, igraju, radoznale su i nestašne, i kako rastu tako šire krug interesovanja, sklapaju prijateljstva, traže društvo drugih osoba. Ali, neka djeca nisu takva. Ne „brbljaju“ i ne gestikuliraju tokom prve godine, ne progovaraju do 16 mjeseci, nemaju nikakve jezičke ili socijalne vještine. Iako su okruženi ljubavlju i pažnjom, djeluju nekako udaljeni, kao da su u „svom svijetu“, koji se sastoji iz ponavljanih rutinskih radnji, čudnih i specifičnih ponašanja, problema u komunikaciji i potpunog nedostatka socijalne svijesti ili interesovanja za druge. Ovo su karakteristike razvojnog poremećaja koji se zove autizam.

Poremećaj, na koji je i ove godine skrenuta pažnja 2. aprila, na Svjetski dan osoba sa autizmom, obično se otkriva tokom prve tri godine života. Javlja se kod 20 do 60 djece na 10.000 rođenih. Autistične poremećaje ima čak 0,6 odsto ukupne populacije, odnosno pet miliona osoba u Evropi.

“Autizam spada u kategoriju pervazivnih razvojnih poremećaja koje karakterišu problemi u uspostavljanju i održavanju socijalnih interakcija i komunikacije i oskudan, stereotipan repertoar interesovanje i aktivnosti u svim oblastima razvoja i života”, kaže dr Milica Pejović Milovančević, dječji psihijatar Instituta za mentalno zdravlje, asistent na Medicinskom fakultetu u Beogradu.

Uključuje Retov sindrom, dezintegrativne poremećaje, hiperkinetički poremećaj udružen sa mentalnom retardacijom, i kao najširu grupu autizam i poremećaje iz autističnog spektra.

Statistike ukazuju da stepen prevalence autizma raste za 10 do 17 odsto godišnje. Studije ukazuju na to da je vjerovatnije da dječaci u odnosu na djevojčice razviju autizam, i to tri do četiri puta češće.

“Najraniji znaci poremećaja mogu da se primijete oko 18. mjeseca”, objašnjava dr Pejović.

U najvećem broju slučajeva, autizam najvjerovatnije uzrokuje kombinacija genetskih faktora rizika koji se kombinuju sa faktorima rizika iz okruženja. Utvrđeno je nekoliko gena odgovornih za podložnost autizmu, ali se još malo zna o konkretnim faktorima iz okruženja koji doprinose autizmu. Izlaganje tokom trudnoće infektivnim (rubeola ili citomegalovirus) ili hemijskim agensima (talidomid ili valproat) može da dovede do autizma. U 10 do 15 odsto slučajeva poznati su genetski uzroci kao što su sindrom fragilnog, tuberozna skleroza i Angelmanov sindrom.

Prema podacima Ministarstva za rad i socijalnu politiku, u Srbiji ima oko 2.000 osoba sa autizmom, od čega je oko 800 djece, ali se smatra da ih je mnogo više, samo nisu registrovani.

“Iako je autizam najčešće stanje koje traje čitavog života, simptomi autizma mogu da se mijenjaju tokom vremena, a dugoročni rezultat veoma varira”, ističe dr Pejović.

Kod pojedine djece s vremenom se dijagnoza promijeni, dok druga ostaju izuzetno pogođena. U zavisnosti od stepena kognitivnog razvoja zavisi i težina kliničke slike. Od toga zavisi i razvoj govora, odnosno komunikacijske namjere i socijalizacije.

Lijek za autizam ne postoji, ali rana dijagnostika, tretman i uključivanje u obrazovni proces mogu u velikoj mjeri da doprinesu da djeca sa autizmom postanu samostalniji i vode ispunjeniji i produktivniji život.

“Apelujem na roditelje da svoju djecu ne izlažu nepotrebnim procedurama ispitivanja, dijeta ili uzimanju lijekova koji nisu dokazani standardnim naučnim procedurama kao efikasni i opravdani”,naglašava dr Pejović.

Ponavljanje pokreta

Dijagnoza autizma se postavlja na osnovu posmatranja ponašanja. Mogu da se jave:

– problemi u komunikaciji – teškoće u razumijevanju i usvajanju svih oblika komunikacije (izraz lica, gest, razvoj govora),

– problemi u socijalnim odnosima koji podrazumijevaju poteškoće u uspostavljanju veza sa drugim ljudima i nemogućnost prilagođavanja zahtjevima sredine,

– ograničeni i ponavljajući oblici ponašanja koji se manifestuju kroz ponavljanje istih pokreta, radnji, riječi i interesovanja i kroz težnju ka istovjetnosti i otporu prema promjenama.

Izvor: Novosti.rs