Banjaluka nekad i sad (4): Filmska industrija u Banjaluci (Foto)

Banjaluka je nekada imala razvijenu industriju. Svih vrsta i boja. Pa i, filmsku. Stariji Banjalučani još pamte druženje se ex-jugoslovenskim filmskim vedetama, koji su se i prije pola vijeka upisali u galeriju filmskih legendi.

Ljuba Tadić, Adem Čejvan, Dragoljub Milosavljević – Gula, Dragomir Bojanić – Gidra, Pavle Vujsić… samo su neka imena koji su se sa Banjalučanima družili nekoliko mjeseci krajem 1970. prošlog milenija kada je realizovan film “Dan duži od godine” u režiji i po scenariju reditelja Branimira – Torija Jankovića (1934-1978).

U centru pažnje autora nalazili su se zatvorenici Centralnog zatvora, nekadašnje “Crne kuće”, smještenog na lokaciji današnjeg profesionalog vatrogasnog voda u komšiluku CJB. Upravnik (glumio Ljuba Tadić) odlučio je da iz zemljotresno oštećenog zatvora pusti oko 200 zatvorenika kako bi posjetili svoje porodice, da ih zbrinu nakon što je Banjaluku i okolinu zadesila kataklizma 26. i 27. oktobra 1969. godine. Bili su to zatvorenici utamničeni za različit kriminalni spektar. Dopust do povratka u ćelije trajao je sedam dana. I svi su se vratili!.

Pored navedenih glumaca još su igrali komičar Branislav Milenković – Ciga, ljepuškasti Igor Galo, Boro Begović, Zaim Muzaferija, Dobrica Agatonović-Aga, naturščik i poznati banjalučki ugostitelj Slavko Zamola, Mira Dinulović, Žiža Mažar i drugi. Film je premijerno izveden 28. marta 1971. godine. I – nije imao neki umjetnički uspjeh na filmskim festivalima u zemlji i vani.

Glumili i – igrali

Dok se ekranizovao filmski projekat “Dan duži od godine” našlo se vremena i za druženje sa sedmom silom.

U pauzi snimanja akteri filma odigrali su (ne)prijateljsku utakmicu u malom fudbalu na bivšem stadionu sportskih igara. Prekršioci (tadašnjih) zakona koji su za svoja (ne)djela služili zatvorske kazne igrali su protiv banjalučkih novinara. Novinari su vodili su 3:0, a onda su se “prodali” i na nagovor “zatvorenika” pustili da poravnaju rezultat. Izvodili su se penali i pobijedili su štićenici “crne kuće”. I da se malo našalimo: izgleda da su se tada banjalučki novinari počeli – prodavati.

Za novinarsku selekciju nastupali su banjalučki dopisnici Midhat Kaliman i Milan Rakić (Oslobođenje), Slobodan Pešević i Ferid Softić (Večernje novosti), Milan Stanivuković (Tanjug), Mladen Šipka (Večernji list Zg), Josip Križanić (Glas), Refik Slabić (Radio Zagreb), Kemal Coco (Ekspres Politika) i drugi. Fragmente sa utakmice zabilježio je fotoreporter Dušan Kecman.

Festivali

Pored ovog filma Banjaluka je sredinom 70-tih bila domaćin i organizator Jugoslovenskog festivala filmskog stvaralaštva na kome su o godišnjoj produkciji govorili najpoznatiji sineasti i filmski kritičari, potom sredinom 80-tih Festival “Sa glumcima” u maju na čelu sa organizatorom Ademom Čejvanom. Bilo je još festivala poput “Kratkofila”, “Animafilma”…

Danas – praznina

Bilo je kasnije pokušaja da se koliko-toliko ožive festivali i da vaskrsne filmska industrija. Nije, izgleda, bilo ni volje, kadrova a ni para. Čini se najviše razumijevanja onih koji upravljaju javnim sredstvima. Danas – da nije Vlade Ljevara – Banjaluka bi bila filmska “kasaba”. Ako ništa Ljevar sa svojim angažmanom održava filmsku scenu u Banjaluci na – toplom režimu.

Banjaluka.com / Autor: Slobodan Pešević