Banjaluka 1930: Telefoni samo za odabrane

Banjaluka je u doba bana Milosavljevića imala svega 123 telefona, brojevi su bili jednocifreni, dvocifreni ili trocifreni, a najveći telefonski broj bio je 130…

KADA SU SE RIJETKI BANJALUČANI OKRETALI

(Oda jednom telefonskom imeniku)

Nekada se govorilo za nezanimljivog čovjeka da je dosadan kao telefonski imenik. Često je to omladina znala kazati za udžbenike (Bogme, i za profesore!). Međutim, odavno više nema tih vinjavih knjižurina, štampanih na jeftinom, roto papiru, umackanih i pocijepanih od silnog listanja…

Na počecima – osvjedočili smo se – nije bilo tako. U doba Vrbaske banovine, mali broj građana imao je telefonski priključak, pa su i imenici bili svojevrsne „knjige prestiža”, a priređivači tih publikacija trudili su se da uz svakog pojedinačnog pretplatnika idu njegovo zanimanje i adresa. Zato su danas ti imenici zanimljiviji od mnogih pretendenata na NIN-ovu nagradu.

Banja Luka je, recimo, 1930. godine imala svega 123 telefona. (Poređenja radi, Osijek je imao 746, a Zenica 31). Imena i adrese pretplatnika nam nakon devet decenija omogućavaju svojevrsnu rekonstrukciju i vizuelizaciju onodobnog grada i života u njemu. Brojevi su bili jednocifreni, dvocifreni ili trocifreni. „Najveći” telefonski broj bio je 130!

Prvih nekoliko telefonskih numera bile su rezervisane za samu Poštu, a biće da su tu novinu (kao i mnoge druge) prvi prihvatili trapisti, jer je njihova pivara imala broj 4; Robert Bramer je imao apoteku u Kralja Alfonsa XIII (Gospodska) na broju 21, a njegov broj telefona bio je 9; „banov stan” bio je na adresi „Kralja Petra Drum 25”, što znači da je Svetislav Milosavljević u doba sakupljanja podataka za imenik još uvijek boravio u Hotelu Bosna, a javljao se na broj 63; poznati banjalučki projektant Stojan Borovnica imao je broj 73, autoprevoznici „Braća Divjak” imali su trocifren broj 1-05; počasni poljski poljski konzul i vlasnik ribnjaka Artur Burda stanovao je u Ulici biskupa Markovića, gdje je imao broj 94, a konzulat u Ulici kralja Aleksandra imao je telefon broj 1-04; ako biste se zabunili pa umjesto posljednje četvorke okrenuli trojku, dobili biste znamenitog ljekara, dr Branka Čubrilovića (1-03); kome je trebao advokat dr Tode Lazarević, birao je sedmicu i nulu; Realka se dobijala na broj 83; Fabrika duvana se od dvocifrenih pretplatnika dobijala najbrže, jer je trebalo samo na glomaznom aparatu dva puta okrenuti „keca”; biskup Garić je imao broj 97, a njegov komšija, mitropolit Vasilije broj 38; gradonačelnik Hamzaga Husedžinović javljano se na broj 62, itd. Uostalom, pogledajte i sami.

Izvor: Mondo / Zoran Pejašinović