Direktne strane investicije iz Rusije u BiH

Koliko Rusija “ulaže” u Bosnu i Hercegovinu? Šta pokazuju podaci, na kom je mjestu Rusija u generalnom plasmanu i koliko investicija odlazi u Republiku Srpsku, a koliko u Federaciju BiH pokazuju podaci Agencije za unapređenje stranih investicija BiH (FIPA).

Ruska Federacija je zaključno sa decembrom 2020. godine investirala u Bosni i Hercegovini 600,2 miliona KM (ili 306,9 miliona evra), od čega je najveći dio ili 595 miliona KM registrovan u Republici Srpskoj, gdje je Rusija drugi po iznosu najznačajniji investitor, a u Federaciji BiH imaju registrovano 5,2 miliona KM.

Prema posljednjim podacima Agencije za unapređenje stranih investicija BiH (FIPA), u ukupnom iznosu direktnih stranih investicija (DSI) iz Rusije (600 miliona KM), najveći dio ili 94,9 posto registrovan je u okviru prerađivačke djelatnosti  (proizvodnja koksa i rafiniranih naftnih proizvoda), slijedi trgovina sa 3,6 posto, a investicije u ostale djelatnosti su skromnije ili nisu navedene. 

 „Učešće DSI iz Rusije iznosi 3,98 posto u ukupnim stranim investicijama u BiH i nalazi se na devetoj poziciji na listi zemalja najznačajnijih investitora u BiH“, rekli su u FIPA-i.

Prema ukupnim iznosima, na kraju decembra 2020. godine, zemlje koje su investirale najviše u BiH su: Austrija (2,781 miliona KM), Hrvatska (2,417), Srbija (2,190) i Slovenija (1,178 miliona KM). Uz investicije iz Ruske Federacije i sa Bliskog istoka, evropske zemlje su i dalje najznačajniji investitori u Bosni i Hercegovini. Investicije iz EU 27 zemalja čine 64% ukupnih DSI u BiH.

Iz Savjeta stranih investitora BiH su naveli da su proizvodnja koksa i rafiniranih naftnih proizvoda djelatnosti kojima se najviše bave ruske kompanije u BiH.

Najznačajniji investitor iz Ruske Federacije u BiH je NeftegazInKor (vlasnik državna naftna kompanija Zarubezneft o.a.d. Moskva) koji je 2007. godine kroz privatizaciju postao vlasnik većinskog paketa akcija u preduzećima Rafinerija nafte Brod, Rafinerija ulja Modriča i distributivnoj mreži benzinskih pumpi. Ostali značajni investitori iz Rusije su u BiH prisutni preko svojih kompanija iz Austrije i Srbije. 

„U februaru 2020. godine je najavljena gasifikacija Rafinerije Bosanski Brod od rukovodstva ’Zarubežnjefta’ većinskog vlasnika naftne industrije RS. S obzirom da skoro dvije godine nema proizvodnje nafte, u avgustu 2020. godine ruski vlasnici su se odlučili za izgradnju četiri solarne elektrane (proizvodnja električne energije), koje su puštene u rad u istoj godini, završene prije predviđenog roka uz investiciju od dva miliona KM“, naveli su iz FIPA-e.

DSI u Bosni i Hercegovini u periodu januar – juni 2021. godine 

Uz povećanje u 2020. godini, prema prvim podacima za period januar – juni 2021. godine, registrovano je povećanje direktnih stranih investicija 66.2% u odnosu na isti period prethodne godine, saopšteno je iz FIPA-e.

Prema preliminarnim podacima Centralne banke BiH u okviru tokova DSI, sa procijenjenim zadržanim zaradama, za period januar – juni 2021, direktne strane investicije su iznosile 766.2 miliona KM ili 391.7 miliona eura, a Rusija je na drugom mjestu.  

“U prvih šest mjeseci 2021. godine zemlje sa najvećim registrovanim iznosima kapitala u Bosni i Hercegovini su: Hrvatska (216.3 miliona KM), Rusija (148.7 miliona KM), Slovenija (116.8 miliona KM) i Austrija (100.4 miliona KM)”, navedeno je iz FIPA-e. 

Takođe, navodi se da su djelatnosti u okviru kojih je registrovano najviše DSI u BiH, za prvih šest mjeseci 2021. sljedeće: 

• Finansijske uslužne djelatnosti, osim osiguranja i penzijskih fondova (182.2 miliona KM), 
• Trgovina na malo, osim trgovine motornim vozilima i motociklima (175.3), 
• Proizvodnja koksa i rafiniranih naftnih proizvoda (148.6 miliona KM). 

“Uz napomenu da su preliminarni podaci podložni naknadnim revizijama, registrovano povećanje potvrđuje očekivani pozitivni trendu DSI u Bosni i Hercegovini. Svjedočenja ili „uspješne priče“ stranih ulagača potvrđuju da je Bosna i Hercegovina povoljna destinacija za strana ulaganja, te da treba biti optimističan u pogledu priliva direktnih stranih ulaganja u narednom periodu. Očekivana povećanju nivoa stranih ulaganja bazirana su na mogućnostima za ulaganje, privatizaciji strateških kompanija, izraženom interesu potencijalnih ulagača, kao i projektima koji su u fazi realizacije”, zaključeno je u izvještaju. 

Ljubiša Mićić