“Vječne hemikalije”: U BiH u upotrebi 300 tona uređaja i opreme sa piralenom

Podatak da je u BiH u upotrebi 300 tona uređaja i opreme koji u sebi sadrže piralen zabrinjavajući je jer su POPs ili “vječne hemikalije” organske zagađujuće supstance, a njihovo nepravilno skladištenje i upravljanje ima ozbiljan uticaj na zdravlje čovjeka i životnu sredinu.

Ovo je rečeno danas u Sarajevu u Fondu za zaštitu okoliša FBiH na edukativnoj radionici za medije koju je organizovao Razvojni program Ujedinjenih nacija (UNDP) u BiH u okviru projekta “Okolinski prihvatljivo upravljanje postojanim organskim zagađujućim supstancama u industrijskom i sektoru upravljanja otpadom u BiH – POPs”.

Fond za zaštitu okoliša FBiH – konferencija

Stotine novih hemikalija se svakodnevno plasira na tržište

Voditeljka ovog projekta Alma Mirvić kazala je da su nastojali uvesti javnost u ovu kompleksnu temu, jer je riječ o “vječnim hemikalijama” za čije zbrinjavanje su neophodna značajna finansijska sredstva.

“Imamo na umu da je Sekretarijat Štokholmske konvencije od ovih opasnih hemijskih supstanci izdvojio rok do 2025. godine da se sva oprema i uređaji koji sadrže piralen stavi van upotrebe i da se ekološki zbrine do 2028. godine. To nam govori o kakvom se globalnom prioritetu radi”, kazala je Mirvićeva dodavši da se svakodnevno u svijetu proizvede i plasira na tržište stotine novih hemikalija o čijem zdravstvenom i ekološkom uticaju ćemo tek saznati nakon decenija istraživanja.

Fond za zaštitu okoliša FBiH- konferencija

30 tona opreme sa piralenom čeka ekološko zbrinjavanje

Milićeva je istakla da je upravo zato važno da je javnost, a prvenstveno medij, u toku sa novim rezultatima istraživanja šta se proizvodi, šta se plasira na tržište, a šta povlači iz upotrebe zbog štetnosti.

“Utvrdili smo da u BiH ima 300 tona opreme i uređaja koji sadrže polihropolihlorovani bifenil (PCB), poznatiji kao piralen, te 30 tona opreme koja je stavljena van upotrebe, a koju je u budućnosti nužno zbrinuti na ekološki način”, rekla je Milićeva i dodala da rade na većoj opremljenosti laboratorija i industrije za praćenje i analizu ovakvih supstanci u životnoj sredini.

Fond za zaštitu okoliša FBiH- konferencija

Danojević: Posebnu pažnju treba obratiti na industrijske zone

Više informacija kako POPs utiče na zdravlje kazala je doktorka Dušanka Danojević iz Instituta za javno zdravlje Republike Srpske koja je rekla da su zdravstvene posljedice koje se dešavaju unošenjem POPs-a u organizam na neki način vidljive.

“Neophodno je vršiti redovan monitoring ovih toksičnih supstanci ne samo u hrani i vodi za ljudsku potrošnju, nego i u otpadnim vodama. Posebnu pažnju treba obratiti na industrijske zone. Tek kada se utvrdi o kojem stepenu rizika se radi, treba vršiti studije ispitivanja uticaja na zdravlje ljudi”, rekla je Danojevićeva.

Fond za zaštitu okoliša FBiH- konferencija

POPs vidljiv i u majčinom mlijeku, ali i u krvi

Kako kaže, prevencija je ključ, ali su potrebne epidemiološke studije koje to potvrđuju.

Ekspert u oblasti zaštite životne sredine Melina Džajić Valjevac kazala je da su POPs hemikalije koje se ne razgrađuju u životnoj sredini i samo se prenose iz jednog u drugi medij, te tako i dolaze na našu trpezu.

“U svijetu se vrši monitoring zemljišta, vode i vazduha, ali kada su u pitanju ova specifična zagađenja POPs  prate se u majčinom mlijeka i krvi, odnosno u plazmi. Dokazano je da su ova zagađenje dio naših tijela u određenoj koncentraciji. Na žalost, BiH još uvijek nije dio svjetske mreže monitoringa, jer su analize veoma skupe i zahtijevaju značajnu koordinaciju”, rekla je Džajič Valjevac.

Ona je dodala da je Štokholmska konvencija do sada zabranila 31 hemikaliju, ali da se njihova lista stalno dopunjava.

“Zato je važno da mediji prate ova dešavanja, jer ovakve hemikalije nisu prijetnja samo havarijama, nego se nalaze u i u pojedinim proizvodima koji su svakodnevnoj upotrebi”, istakla je ona dodajući da se već sada razmatra zabrana pojedinih hemikalija koje su na tržištu.

Dušanka Danojević

Banjaluka.com / Autor: J. Stanić