Proslava Prvog maja: Kako je sve počelo?

Roštilj, pivo i priroda je prva asocijacija na Prvi maj za većinu ljudi ovih prostora. Ako pitate one malo starije koji su odrasli u drugom vremenu, rećiće vam da baš ovaj dan ima mnogo dublje značenje. 

Kako je sve počelo?

Davne 1886. godine u Čikagu počeo je opšti štrajk kojim su radnici tražili svoja prava među kojima je bilo i osmosatno radno vrijeme. Protesti su, kao požar, zahvatili 1 200 fabrika širom Amerike, a učestvovalo je oko 400 000 radnika koji su napustili svoja radna mjesta i krenuli u marš ulicama. Zahtijevali su osmosatno radno vrijeme po principu 8:8:8, odnosno 8 sati rada, 8 sati odmora i 8 sati slobodnog vremena.

3. maja poslodavci su među radnike poslali svoje “štrajkolomce”.

Između radnika i njih došlo je do obračuna u kojem je morala da inteveniše policija. Epilog sukoba je bio četvoro mrtvih i veliki broj povrijeđenih. Kao odgovor na taj događaj 4. maja,  radnički aktivisti sazvali su za 20:30 časova mirnu skupštinu na Trgu Hajmarket trgu. Oko 22 časa na skup je upala policija. Neko iz gomile je tada bacio bombu ubivši jednog i ranivši nekoliko policajaca. Nastao je opšti metež u kojem je ubijeno sedmoro  policajaca i mnogo radnika čiji broj do danas nije utvrđen.

Neredi u Čikagu

Mnogo je demonstanata uhapšeno, a vođe štrajka izvedeni su pred sud. Uprkos nedostatku dokaza, sedmorica njih osuđena su na smrt. Novine koje su i tada, baš kao što je to na Balkanu slučaj i danas, bile u službi krupnog kapitala, na sva su zvona “razvaljivale” anarhiste. O kakvom profesionalnom novinarstvu se radilo najbolje govori izjava Edvarda Avelinga, inače sina Karla Marksa.

“Ako objese ove ljude, to će biti zbog “Čikago Tribjuna“” – rekao je.

Jedan od vođa počinio je samoubistvo u zatvoru, dvojica su pomilovana, a preostala četvorica obješena su 11. novembra 1887. pjevajući Marseljezu na stratištu. Avgust Spajs bio je jedan od obješenih, a njegove posljednje riječi ostale su utisnute u istoriju.

“Doći će vrijeme kada će naša tišina biti moćnija od glasova koje ste danas ugušili!”

Mejdej

Na zasjedanju Druge Internacionale (međunarodna zajednica radničkih i socijalističkih stranaka) u Parizu 1889. godine, 1. maj proglašen je Međunarodnim praznikom radnika i radnica, poznat i kao “Mejdej“ (eng. MayDay), a na uspomenu masakr radnika u Čikagu, 1886. godine.

Međunarodni praznik rada, poznatiji i kao Prvi maj, slave radnici širom svijeta. Najčešće se obilježava uličnim demonstracijama na kojima sudjeluju sindikati, radničke organizacije i brojni ljevičarski pokreti.

Prvi maj se slavi i kao službeni praznik u preko 80 zemalja svijeta, a neslužbeno se slavi u gotovo cijelom svijetu.

Tek 1893. godine je novi guverner Ilinoisa ozvaničio ono što je radnička klasa u Čikagu i širom svijeta znala od početka – izvinio se mučenicima zbog njihove očigledne nevinosti i zato što “sudski proces nije bio pošten”.

Amerika bez Prvog maja

Zanimljivo je da se Prvi maj, kao dan onih koji su poginuli boreći se, između ostalog, za osmosatno radno vrijeme, počeo tradicionalno obilježavati u Meksiku, gdje su u slavu anarhista Čikaga, organizovana velika slavlja. U samim Sjedinjenim Državama ova proslava nikada nije naišla na plodno tlo, pa ne čudi što su neki američki sindikalisti u drugoj polovini prošlog vijeka odlazili u Meksiko da bi vidjeli kako se slavi praznik rada. Vraćajući se, izjavljivali su da su posramljeni američkim ignorsanjem ovog dana, koji se u SAD-u, nevjerovatno, ali istinito, povezivao s komunizmom, obzirom da se Prvi maj, već od Oktobarske revolucije slavio i u tadašnjem SSSR-u.

Budući je smatran kao praznik koji slavi komunizam, ni u pojedinim dijelovima Balkana  nije bio dobrodošao početkom 90-ih godina prošlog vijeka. Vjerovatno oni koji su nametnuli takav stav nisu znali da je Prvi maj bio službeni praznik i u Hitlerovoj Njemačkoj.

Tradicija kroz izlete i roštilje

Tradicionalno i ove godine organizovaće se radnički protesti uz posredovanje sindikata širom regiona sa porukama, pravo na rad, a ne bijedu i glad, dostojanstvo i plaćeni rad, mladima svijetla budućnost, a starijima mirnu starost, mi smo za rad, ali hoćemo da živimo kao ljudi. Mnogi građani, takođe tradicionalno, Međunarodni dan opšte solidarnosti radništva, proslaviće uz prvomajski roštilj ili rekreaciju.

Izvor: Srpskacafe