Julijanska Nova godina: U narodu poznata kao srpska ili pravoslavna

Julijanska Nova godina (najčešće kod Srba pod nazivom Srpska Nova godina ili Pravoslavna Nova godina, a kod ostalih i Stara Nova godina) praznik je koji se slavi 14. januara po gregorijanskom kalendaru svake godine.

Tog datuma je 1. januar po julijanskom kalendaru.

Iako nije zvanična Nova godina, ona se slavi u balkanskim zemljama kao što su Srbija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina (Republika Srpska), Sjeverna Makedonija, pravoslavni dijelovi Hrvatske.

Takođe se slavi u Rusiji, Bjelorusiji, Ukrajini, Jermeniji, Moldaviji, Gruziji.

Zanimljivo je i to da tradicija obilježavanja Julijanske Nove godine postoji i u nekim njemačkim kantonima u Švajcarskoj (kao Alter Silvester), kao i u nekim dijelovima Galske zajednice u Škotskoj (Edinburški Am Bothan).

Po narodnim običajima za Novu godinu Srbi su se skupljali i igrali narodne igre. Tokom Osmanske vladavine bilo je zabranjeno proslavljanje i poštovanje srpskih tradicija, u početku novogodišnja skupljanja su bila potajna da Osmanlije ne bi doznale ali kako je vrijeme prolazilo iz straha sve manje su se održavali tako da je vremenom prestao ovaj običaj.

U Rusiji je do 1699. godine korišćen vizantijski kalendar, s početkom godine 1. septembra i brojanjem godina od Postanja. Petar Veliki je zadržao julijanski kalendar a dekretom je odredio 1. januar kao početak godine i to 1700. godine, koja se do tog trenutka računala kao 7208.

“Njegovom Veličanstvu je poznato da ne samo mnoge evropske hrišćanske zemlje, već i mnoge slovenačke nacije koje su u potpunom saglasju sa našom pravoslavnom crkvom… broje godine od… prvog dana januara…”, riječi su iz dekreta Petra Velikog

Prema pisanju “Politike” iz 1939, “kalendarska Nova godina” je više slavljena u centru Beograda a pravoslavna je bila “praznik malog čovjeka” na periferiji.

U Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca gregorijanski “novi” kalendar je zvanično prihvaćen Zakonom o izjednačavanju starog i novog kalendara od 10. januara 1919. godine objavljenom u prvom broju Službenih novina Kraljevstva SHS.

Ovim Zakonom je predviđeno da u cijeloj državi 15. januara prestaje da važi “stari” kalendar i počinje “novi”. “Srpska Nova godina” ranije se više dočekivala u sopstvenom domu, gdje se pripremala svečana trpeza. Služila se vruća rakija, kuvano vino i krofne.

Javnu proslavu nove pravoslavne godine organizovala je prva beogradska “Kasina”, a sljedećih godina pridružile su se sve prestoničke kafane, lokali i bioskopi.

Na ovaj dan obilježava se i Obrezanje Isusa Hrista i Sveti Vasilije Veliki. Srbi praznik posvećen obrezanju Isusa Hrista nazivaju i Mali Božić, pa se u mnogim krajevima na ovaj dan ponavljaju neki obredi svojstveni praznovanju Hristovog rođenja.

U nekim krajevima se na taj dan spaljuju ostaci badnjaka. Kao što se za Božić mijesi pogača česnica, za mali Božić se mijesi poseban obredni hljeb – “vasilica”.

Takođe, vjeruje se, da na ovaj dan u kuću treba unijeti neku novu stvar, kupljenu tog dana, kako bi kuća i ukućani tokom cijele godine imali napretka.

Izvor: Wikipedia