Prvi “Orijent ekspres” zamalo prošao kroz Banjaluku

“Orijent ekspres”, jedan od najslavnijih vozova u istoriji željeznice, prvi put je krenuo šinama u oktobru 1883. godine, iz Pariza za Istanbul.

Prvi evropski transkontinentalni ekspresni voz mijenjao je rutu mnogo puta kroz istoriju. Postao je sinonim za luksuzno putovanje vozom, iako to u početku nije bio. Prvobitno je saobraćao od Pariza do rumunskog grada Giurgiua, ali najčešće povezuje dva grada: Pariz i Istanbul.

Međutim, malo je poznato da je u početku trebalo da prolazi kroz Banjaluku.

“Naime, trasa pruge koja bi povezivala Evropu sa Orijentom prvobitno je išla preko Banjaluke, Sarajeva, Mitrovice na Kosovu i dalje ka Carigradu. Prva dionica te velike saobraćajnice bila je upravo pruga Banjaluka – Dobrljin, završena još za turskog vakta, krajem 1872. godine, dakle, desetak godina prije prije pruge Beograd – Niš” – kaže istoričar Zoran Pejašinović.

Zbog istorijskih okolnosti, to se nikada nije desilo.

“Bune i ratovi, a poslije Berlinskog kongresa i nove političke okolnosti na Balkanu, te ponajviše težak teren kroz Bosnu, poremetili su te planove, pa su investitori shvatili da je drevni saobraćajni pravac preko Beograda i dalje, dolinom Morave, mnogo jeftiniji i povoljniji. Tako će naših stotinak kilometara pruge dugo ostati “slijepi kolosijek”, a prvi “Orijent ekspres” će čaditi šumadijske šljivike i livade umjesto bosanskih jelika i omorika” – ispričao je Pejašinović.

Više od 40 godina nakon što je originalni luksuzni voz posljednji put putnike prevozio evropskim prugama na legendarnoj liniji od Pariza do Istanbula, pojavila se nada da bi on uskoro ponovo mogao da počne sa radom.

Francuski željeznički operater SNCF preuzeo je brend 1977. godine od CWIL-a i 2011. godine je počeo sa renoviranjem vagona, za šta je kompanija odvojila budžet od 14 miliona evra. Od njih sedam, tri su vagoni za ručavanje korišćeni na originalnim putovanjima “Orijent ekspresa”, dok su preostala četiri korišćena na drugim rutama kompanije. Oni su sada opremljeni luksuznim foteljama, kožnim sjedištima, elegantnim lakiranim stolovima i art deko lampama i detaljima. Kompanija trenutno razmatra da li bi ovi restaurirani vagoni mogli da prevoze putnike u skladu sa trenutnim željezničkim standardima u Evropi.

“Orijent ekspres” bi ponovo mogao da prevozi putnike do evropskih destinacija, pružajući im glamurozno iskustvo i vrhunski kulinarski ugođaj. Za sada su vagoni izloženi na pariskoj stanici Gare de l’Est, prepoznatljivi po svojoj plavo-zlatnoj boji.

U SNCF-u kažu  da planiraju početak putovanja sljedeće godine, ali nisu još poznati konkretni datumi. Oni dodaju da je britanska kompanija “Belmond” dostojan nasljednik i da organizuju luksuzna putovanja, ali to nisu  originalni vagoni.

Roman Agate Kristi

“Orijent ekspres” je 1883. godine osnovala Compagnie Internatinale des Wagons-Lits (CWIL), a njegovoj popularnosti doprinijeli su opisi u brojnim knjigama i filmovima. Najpoznatiji su roman Agate Kristi iz tridesetih godina prošlog vijeka – “Ubistvo u Orijent ekspresu”, “Drakula” Brema Stokera iz 1897. godine i “Iz Rusije, s ljubavlju” Iana Fleminga (1957).

Izvor: Glassrpske/ Aleksandra Glišić