Velika Kladuša: Stari grad, nekad slavan, danas s katancem (FOTO)

Stari grad u Velikoj Kladuši potiče iz srednjovjekovnog perioda i predstavlja prepoznatljiv simbol ove male opštine smještene na krajnjem sjeverozapadu Bosne i Hercegovine.

Izgrađen na kupolastom uzvišenju iznad rječice Graborske, dominira okolnim pejsažom ovog pitoresknog gradića, a čvrsti bedemi i kamene kule svjedoče o njegovoj postojanosti i dugotrajnosti.

Ova srednjovjekovna utvrda u potpunosti je obnovljena sedamdesetih godina prošlog vijeka i pretvorena u hotelsko-ugostiteljski kompleks. Njegov sastavni dio čini hotelsko naselje “Mejdan”, u čijem sastavu se nalazi 16 kuća izgrađenih u starobosanskom stilu.

Naselje je projektovano tako da podsjeća na krajiško selo, oblikujući sa Starim gradom prepoznatljiv motiv razglednice Velike Kladuše.

Ovaj hotelski kompleks se u prošlosti često navodio kao savršen primjer aktivne zaštite jednog spomenika kulture u BiH.

Za posjetioce ovog gradića to je bila nezaobilazna turistička destinacija, koja je pored smještajnih kapaciteta nudila i gastronomske specijalitete ovog podneblja.

O porijeklu imena Kladuša ne postoje pisani podaci, ali prema narodnom predanju, ime je dobio po mitskom gospodaru koji se zvao Kladar. Grad se u srednjovjekovnim hronikama, pod nazivom Cladosa, prvi put pominje 1280. godine.

Istorijski izvori navode kako je u 13. vijeku utvrđeni grad pripadao knezovima Babonjićima Blagajskim, tadašnjim ugarskim vazalima, dok se nešto kasnije kao njegovi gospodari pominju hrvatski feudalci Frankopani Slunjski.

Arheološka iskopavanja su pokazala kako na ovim prostorima postoji dugotrajni kontinuitet ljudskog života koji seže u daleku praistoriju. Iz perioda željeznog doba pronađen je veliki broj istorijskih artefakata, dok o rimskoj vladavini svjedoče ostaci puta koji je ove krajeve spajao s jadranskom obalom, kao i ruševine rimskog vojničkog naselja.

Srednjovjekovni dio grada imao je kružnu osnovu opasanu visokim bedemima ispunjenim zemljom, tako da je imao ulogu gotovo neosvojive tabije. Unutar zidova nalazila se branič kula specifične osnove.

Okrugla kula imala je jedan oštar ugao orijentisan prema najslabijoj tački mogućeg napada neprijatelja na grad.

Osmanlije su više puta pokušavale osvojiti grad u napadima usmjerenim ka zapadu, što im je naposlijetku i uspjelo 1633. godine, te su mu kasnijim građevinskim aktivnostima dali sadašnji izgled.

Dugo je ovo bila najzapadnija tačka u prodoru Otomana na zapad i pogranična oblast koja je bila podložna stalnim upadima i sukobima neprijateljskih vojski. Srednjovjekovne hronike datirane 20. novembra 1641. navode kako su u Starom gradu živjeli harambaša Mujo Hrnjica s braćom te Mustafa Kozličić.

Oni su često organizovali vojne pohode, a njihovi podvizi opjevani su u brojnim epskim junačkim pjesmama. Gradom je upravljao dizdar, a kao posljednji upravitelj navodi se Huseinaga Alagić, čiji su preci vladali ovim prostorima 150 godina.

Austrougari su osvojili Veliku Kladušu 1878. i period njihove vladavine karakteriše urbanizacija i industrijalizacija ovih prostora. Ipak, ekonomski procvat ovog gradića dogodio se u šezdesetim i sedamdesetim godinama prošlog vijeka zahvaljujući usponu i razvoju industrijsko-prehrambenog kombinata “Agrokomerc”.

Bilo je to vrijeme urbane renesanse Velike Kladuše, kada je i srednjovjekovna utvrda pretvorena u ugostiteljsko-turistički kompleks, koji je poslovao u sastavu kombinata.

Neposredno prije posljednjeg rata i nakon njegovog okončanja započeo je ekonomski sunovrat velikokladuškog giganta. “Agrokomerc” je danas ekonomski mrtav, a njegova imovina većim dijelom opustošena.

Godine neodržavanja i nebrige primjetne su i na ovom mjestu, smještajni kapaciteti su devastirani i van funkcije, a kapija na ulazu u Stari grad, u čijoj unutrašnjosti se nalazio poznati restoran, zaključana je golemim katancem.

Velika Kladuša danas dijeli sudbinu velikog broja urbanih sredina te veličine u BiH. Sem ekonomske devastacije, suočava se i s velikim demografskim problemima.

Proteklih godina, u potrazi za poslom i sretnijom budućnosti, grad je napustio veliki broj stanovnika, mahom mladih i porodica sa djecom. O boljoj i slavnoj prošlosti danas svjedoče jedino brojne ruine “Agrokomercovih” proizvodnih pogona i vječni Stari grad.

Izvor: Nezavisne