Danas je Todorova subota: Evo kakvi su običaji

Današnja subota se u pravoslavnom narodu naziva Teodorovom (Todorovom) subotom, jer je posvećena sv. velikomučeniku Teodoru Tironu. Za nju su vezani veoma neobični običaji.

Sveti Teodor Tiron (umro 306.) je hrišćanski svetitelj i velikomučenik. Njegove svete mošti nalaze se u sremskom manastiru Hopovu, na Fruškoj gori. Ovaj svetitelj je prvi svetac-zaštitnik grada Venecije, koga je kasnije nasljedio Sveti Marko.

Na današnji dan je običaj da se vjernici, koji su cijelu nedjelju postili, pričešćuju. Nekada su se na ovaj dan pričešćivali i đaci.

Teodorova ili Todorova subota uvijek pada u prvu subotu Velikog Vaskršnjeg posta.

Todorovu subotu, ili Todoricu, slavio je esnaf pekara.

Za Svetog Todora vjeruje se da je zaštitnik stoke, poglavito konja, pa se ovaj dan naziva još i Konjski dan – kada se konji ne prežu (u kola) već samo jašu. U takovskom kraju ovaj svetac se slavi, jer se vjeruje da liječi od padavice. Seljaci u to vrijeme odlaze u obližnje manastire sa bolesnima, pale sveće i mole se svecu za zdravlje.

Srbi u Vojvodini vjeruju da noću u oči svetog Todora jašu povorke bijelih konja. Među njima je predvodnik hromi konj. Postoji vjerovanje da je i sam Sveti Todor jahao takvog hromog konja, pa se zato može čuti i naziv Hroma subota.

Trke konja su se na ovaj dan organizovale u Šumadiji. Uopšte, u mnogim selima se konji jašu, i pokazuju po selima.

Srbi, Makedonci i Bugari vjeruju da Sv. Todor, u vidu noćnog jahača tokom Todorove nedjelje može da donese bolesti i ludilo.

Na Todoricu po prvi put izlaze zmije nakon zimskog mirovanja. Na Kosovu misle da je nekada sveti Teodor upravljao zmijama koje su imale noge. Kad su zmije počele da ujedaju ljude, on se naljuti na njih, oduze im noge, a ljude nauči kako da ih tuku štapovima i hvataju.

Ovog dana u selima istočne Srbije priprema se žito, odnosno, koljivo, kao za svaku Krsnu slavu. Pravi se i kolač na kome se obavezno nalaze ukrasi u obliku konja ili potkovice.

Žene na Todorovu subotu ne smiju da peru kosu, u kući se ne smije paliti vatra (jer demoni ne vole dim), a djecu treba okupati prije konjskih trka.

Izuzetno, ako je neophodno, dijete se i na taj dan može okupati, ali se obavezno stavlja potkovica u korito s vodom.

Nevjeste se tog dana ne smiju češljati zbog zmija (jer se one nalaze u konjskoj dlaci). Mnogi i danas vjeruju da potkovica donosi sreću. Todorov kult, kao ostatak tračkog konjanika, prisutan je u Istočnoj Srbiji, dok je u drugim djelovima gotovo nestao.

Sveti Teodor Tiron ima svoj praznik 2. marta (po gregorijanskom kalendaru), kada se slavi njegov spomen, a danas se pominje samo njegovo čudo iz četvrtog vijeka. Naime, u vrijeme velikog gonjenja hrišćana, car Julijan Odstupnik je izdao naredbu da se u Carigradu sve namirnice na pijaci poprskaju krvlju idolskih žrtava, da bi se hrišćani, jedući ih, oskrnavili za vrijeme Časnog posta.

Arhiepiskopu carigradskom Evdoksiju javi se sv. Teodor Tiron, i otkrije mu tu zlu namijeru cara. Na pitanje vladike šta da jedu hrišćani koji poste, svetac je objasnio kako da kuvaju pšenicu i mješajući je sa medom prave koljivo.

Od tada je ostalo da hrišćani prve subote Časnog posta kuvaju žito, koje se u crkvi osveštava i time proslavljaju sv. Teodora.

Izvor: Mondo.rs