Kinoteka RS: Filmski program povodom Dana pobjede nad fašizmom

Kinoteka Republike Srpske, u saradnji sa Filozofskim fakultetom Univerziteta u Istočnom Sarajevu, povodom Dana pobjede nad fašizmom, organizuje specijalni filmski program pod nazivom “Vrijeme stradanja i pobjede”, koji će od srijede, 11. maja, do petka, 13. maja, biti održan na Palama.

U okviru programa biće prikazani rijetko viđeni potresni filmski dokumenti o ustaškom zločinu genocida i stradanju nedužnog srpskog stanovništva, mahom žena, djece i staraca, u zloglasnom ustaškom koncentracionom logoru Jasenovac, gdje je, prema procjenama stručnjaka, u periodu od 1941. do 1945. godine ubijeno oko 700.000 ljudi, najviše Srba, Jevreja i Roma.

Kinoteka je najavila i prikazivanje filmskih materijala sovjetske produkcije o prvim velikim pobjedama nad fašističkim snagama kao i prvi dugometražni sovjetsko-jugoslovenski igrani film, snimljen neposredno nakon završetka Drugog svjetskog rata, decenijama zabranjen za prikazivanje i nepoznat široj javnosti.

U srijedu, 11. maja, na programu je sovjetski dokumentarni film iz 1942. godine “Slom njemačke vojske kod Moskve” u režiji Leonida Varlamova i Ilje Kopaljina, sniman od oktobra 1941. do januara 1942. godine, u vrijeme najžešćih borbi za odbranu Moskve.

Odluku o snimanju filma donio je Staljin lično, a u snimanju je učestvovalo 15 ratnih snimatelja. Film je prikazan već u februaru 1942. godine i dobio Staljinovu nagradu, a 1943. godine, u verziji prilagođenoj za američku publiku i pod nazivom “Moskva zadaje završni udarac”, film je osvojio Oskara u kategoriji dokumentarnog filma.

U četvrtak, 12. maja, na programu je sovjetsko-jugoslovenski igrani film “U planinama Jugoslavije” iz 1946. godine, takođe, snimljen po Staljinovom naređenju s namjerom da se prikaže zajednička borba Sovjeta i jugoslovenskih partizana.

Snimanje filma započelo je u maju 1945. godine, neposredno nakon završetka ratnih operacija, na atraktivnim lokacijama od Zagreba, preko Mostara i Dubrovnika do Beograda, uz učešće sovjetskih i jugoslovenskih glumaca.

Josipa Broza igra sovjetski glumac Ivan Bersenjev, u filmu igraju i jugoslovenski glumci Vjekoslav Afrić, Bojan Stupica, a prvi put na filmu su Miša Mirković i Olivera Marković.

Premijera filma bila je 1946. godine u Moskvi, a u Beogradu je prvi put prikazan 21. aprila 1947. godine, bez naročitog uspijeha. Tito nije bio zadovoljan kako je prikazana uloga partizana, niti kako je ruski glumac Bersenjev prikazao njegov lik, pa je film, nakon Rezolucije Informbiroa, završio u bunkeru i više nije prikazivan.

U petak, 13. maja, na programu su dokumentarni filmovi jugoslovenske produkcije koji donose potresna svjedočanstva o stradanjima u zloglasnom ustaškom koncentracionom logoru Jasenovac.

Kosta Hlavati i Gustav Gavrin autori su prvog dokumentarnog filma o Jasenovcu, najvećem stratištu na prostoru bivše Jugoslavije za vrijeme Drugog svjetskog rata.

Film “Jasenovac” snimljen je već 1945. godine, neposredno nakon oslobođenja, na osnovu materijala zaplijenjenih u njemačkim i hrvatskim arhivima. To je ujedno i prvi dokumentarni film snimljen u Jugoslaviji nakon Drugog svjetskog rata.

Slijedi film priznatog dokumentariste Suada Mrkonjića “Djeca iz pakla” iz 1967. godine, posvećen djeci Kozare i Vijetnama. Na kraju, biće prikazan dokumentarac jednog od najpoznatijih srpskih dokumentarista Krsta Škanate iz 1992. godine “Gospa – Kraljica Hrvata”, u kojem iskusni reditelj, sa vremenske distance od 50 godina, znalački ispituje korijene i uzroke ustaških zločina.

Ovaj dio programa realizuje se uz prodršku Jugoslovenske kinoteke, koja je Kinoteci Republike Srpske ustupila vrijedne filmske materijale za prikazivanje u Srpskoj.

Projekcije će biti održane u amfiteatru Filozofskog fakulteta na Palama od 19.00 časova.

Izvor: Glas Srpske