Povelja čuva ime Banjaluke

Prvi pisani pomen današnjeg imena grada Banjaluka zabilježen je u povelji ugarskog kralja Vladislava Drugog Jagelovića, izdatoj u Budimu 6. februara 1494. godine iako je ovo područje bilo naseljeno od najstarijih vremena.

“U ovoj povelji se prvi put pominje ime grada Banjaluke kao malog ugarskog utvrđenja u sastavu Jajačke banovine, kojim je zapovijedao izvjesni Đorđe Mikulašić. Kopija povelje nalazi se u Arhivu RS, dok se originalna povelja čuva u Državnom arhivu Mađarske u Budimpešti” rekao je “Glasu Srpske” direktor Arhiva Republike Srpske Bojan Stojnić.

“Prilikom posjete Državnom arhivu Mađarske, a uz njihovu dozvolu, snimili smo izvornik povelje u digitalnom formatu i izradili visokokvalitetne reprodukcije koje zainteresovani građani mogu pogledati u prostorijama Arhiva RS” dodaje Stojnić.

Vrijeme, u kojem je povelja pisana bilo je vrlo burno za grad, koji se nalazio na direktnom udaru osmanskih osvajanja i predstavljao malu, ali veoma važnu tačku odbrane.

“Ugarsko kraljevstvo formira Jajačku banovinu 1463. godine kao pokušaj odbrane od osmanskih osvajanja, a u njen sastav ulazi i banjalučka tvrđava. Uloga tvrđave bila je da štiti putnu vezu Jajca sa sjeverom i donjim tokom Vrbasa. Sam grad je stariji od pet vijekova, ali ovo je trenutno jedini potvrđeni najstariji pisani trag o njegovom imenu” kaže docent na Odsjeku istorije Filozofskog fakulteta u Banjaluci dr Boško Branković.

Ne postoji potpuna saglasnost o tome gdje se tačno tvrđava nalazila, mada se smatra da je najvjerovatnije bila na ušću Suturlije u Vrbas, u današnjem naselju Srpske toplice – naglašava Branković.

Nakon osvajanja, Turci zadržavaju ime grada i u njemu postavljaju vojnu posadu, dodatno proširuju i utvrđuju te počinju graditi druge objekte postavljajući ga 1527. godine za upravni centar bosanskog pašaluka.

Od svog prvog pomena prije 522 godine, grad se neprestano razvija i dobija na značaju, postajući važan centar u svakoj državi kojoj je u svojoj burnoj istoriji pripadao.

Duga istorija

Istraživanja koja su sprovođena na lokaciji tvrđave Kastel pokazuju da su se na toj lokaciji u različitim vremenima nalazila različita utvrđenja, još od rimskog doba. Svoj sadašnji oblik tvrđava dobija za vrijeme Turaka, ali je istorija tvrđave i naselja mnogo duža.

Izvor: Glas Srpske