Savindan – sjećanje na Svetog Savu

27. januara Srpska pravoslavna crkva praznuje Savu kao svetitelja. Praznik Svetog Save, Savindan, obilježava se kao školska slava u svim školama u Srbiji i Republici Srpskoj. Sveti Sava je bio utemeljivač srpske crkve, školstva, književnosti, medicine i prava.

Sveti Sava

Sveti Sava je bio treći sin Stefana Nemanje, velikog župana koji je vladao Srbijom u XII vijeku.
Kako je starijim sinovima Vukanu i Stefanu već bila dodijeljena zemlja da njome upravljaju i vladaju, Stefan Nemanja i Ana, njegova žena, su poželjeli, iako već u poznim godinama, još jedno dijete koje bi ih pazilo kada ostare.

1169. godine, blagodareni su još jednim sinom kojem su dali ime Rastko. Ime Rastko potiče od riječi ’hrast’ koja predstavlja kultno drvo, drvo postojanja naših predaka. Rastko je rastao na dvoru kao princ i dodjeljeno mu je Zahumlje da vlada njime, međutim, on je bio predodređen za druge stvari.

Pobjegao je od kuće na Svetu Goru. Iako je potjera za njim bila poslata, bilo je kasno – Rastko se zamonašio u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona i uzeo ime Sava. Uskoro mu se pridružio i otac, koji je abdicirao i zamonašio se uzimajući ime Simeon. Zajedno su podigli Hilandar, prvi i jedini srpski manastir na Svetoj Gori.
U Srbiji je ubrzo došlo do borbe za vlast između Savine braće. Zbog toga se Sava vratio u Srbiju, kako bi zaustavio građanski rat. Istovremeno se bavio prosvetiteljskim radom, te je nastojao približiti svojim sunarodnicima osnovne vjerske i svjetovne pouke. U srpskom narodu je probudio hrišćanski duh koji nije propao sa propašću srpske države.

Godine 1219. Sava je od vaseljenskog patrijarha u Nikeji izborio autokefalnost srpske crkve, a patrijarh ga je imenovao za prvog srpskog arhiepiskopa.

Pravno uređenje srpske crkve je konstituisano Nomokanonom ili Krmčijom, zbornikom zakona koje je Sava donio. Na temelju ovog zakona će prvi srpski car, Dušan Silni, sastaviti svoj zakonik. Ovim Srbija postaje pravna država, ali i otpočinje era srpske književnosti. Pri mnogim manastirima Sava otvara škole. To su bile prve škole u Srbiji. Na taj način, Sveti Sava je više nego bilo ko drugi približio Srbiju Evropi.

Sveti Sava se smatra i rodonačelnikom naše naučne medicine. Bio je osnivač prvih bolnica, a u njegovim rukopisima pronađena su uputstva za uređenje bolnica i zabrane nadriljekarstva. Sa dalekih putovanja donosio je razne medikamente, zahvaljujući kojima se srpska medicina upoznaje sa farmacijom.

Sveti Sava je umro u Trnovu na Bogojavljenje 1236. godine. Kralj Vladislav prenio je njegovo tijelo u manastir Mileševu. Posle 359 godina, silni Sinan-paša spalio je svetiteljeve mošti na Vračaru. Smatra se da su Turci mošti Svetog Save spalili u uvjerenju da će tako uništiti vjeru i svaki njegov uticaj na Srbe. Proslavljanje današnjeg dana je dokaz da u tome nisu uspjeli.